Kuir Kıbrıs Derneği – Renklerin Çeşitliliği Projesi
Aylık Medya Takip Raporu
Ağustos 2019
Zaman Aralığı: 01.08.2019 – 31.08.2019
Ağustos Ayı’nda 26 haber LGBTİ+ konularını içermekteydi. Çevrimiçi ve Basılı taranan gazetelerdeki bu haberlerin:
- 17 tanesi olumlu,
- 6 tanesi basın bildirisi,
- 3 tanesi de olumsuz haber olarak sınıflandırılmıştır.
Çevrimiçi taranan gazetelerden:
- Gazedda Kıbrıs (GK) tarafından, 9 Olumlu ve 2 Basın Bildirisi yayınlanırken bu gazetede olumsuz habere rastlanmamıştır.
- Kıbrıs Postası’nda (KP) ise 2 Basın Bildirisi ve 1 Olumsuz yayınlanırken bu gazetede olumlu habere rastlanmamıştır.
- Gündem Kıbrıs (GN) tarafından, 2 Olumsuz haber yayınlanırken bu gazetede basın bildirisi ve olumlu habere rastlanmamıştır.
Basılı taranan gazetelerden:
- Yenidüzen (YD) tarafından, 4 olumlu ve 1 Basın Bildirisi yayınlanırken bu gazetede olumsuz habere rastlanmamıştır.
- Kıbrıs Gazetesi’nde (KG) ise 4 Olumlu, 1 Basın Bildirisi yayınlanırken bu gazetede olumsuz habere rastlanmamıştır.
İlk Hafta (01-07.08.2019):
Ağustos Ayı’nın ilk haftasında, Avrupa Birliği tarafından finanse edilen ve KAOS GL partnerliği ile Kuir Kıbrıs Derneği olarak uygulanan Sömürüden Özgür LGBTİ+’lar (Hayat) projesinin basın toplantısı gerçekleşti ve toplantının bildirisi Kıbrıs Postası, Gazedda Kıbrıs, Yenidüzen ve Kıbrıs gazetelerinde yer aldı. Basın toplantısı haricinde, haftaya damgasını vuran haber de Kıbrıs’ın güney kesiminde rahip Neophytos’un yaptığı açıklama oldu. Bu açıklamaya yönelik eleştirel haberler hem Gazedda Kıbrıs’ta hem de Kıbrıs Gazetesi’nde yer aldı. Bu haberin dışında, Yenidüzen’de yer alan Barbaros Şansal’ın saldırıya uğradığı haberi yine dikkat çeken haberler arasında yer almıştır. Son olarak, her ne kadar anahtar kelimeleri içermese de Kıbrıs Gazetesi’ndeki “Toplum ve birey için ailenin önemi nedir?” adlı haber de dikkat çekti.
1) 5 Ağustos 2019’da, Gazedda Kıbrıs tarafından yayınlanan “Kıbrıs’ın güneyinde homofobik rahibe soruşturma” başlıklı haber Konuyla ilgili bireylerin veya uzmanların görüşlerine yer veren haber niteliği taşımasından dolayı olumlu haberler kategorisinde yer aldı.
Haberin detaylarında, rahip Neophytos’un yaptığı açıklama, bu açıklamaya yönelik hükümetin, Cumhurbaşkanının azınlıklar ve sosyal çeşitlilik konusundaki danışmanının ve aktivistlerin eleştirileri, ayrıca rahibin söylemlerinin yasa nezdinde de araştırılacağına değinildi.
“Neophytos ismindeki rahibin vaazlarında “hamile kadınlar cinsel ilişkiye girerse çocuğun eşcinsel olacağı” ve “eşcinsel erkeklerin kokularından ayırt edilebileceğini” söylemişti.”
“Cumhurbaşkanının azınlıklar ve sosyal çeşitlilik konusundaki danışmanı Kostas Gavrielides, rahibin söylemlerinin herhangi bir bilimsel temelinin olmadığını söylerken, argümanlarının eşcinsel bireyler ve ailelerine yönelik nefreti arttırdığını dile getirdi.”
2) 5 Ağustos 2019’da, Yenidüzen tarafından yayınlanan “Barbaros Şansal, Kızılay çadırında saldırıya uğradığını duyurdu: ‘Saldırın’, ‘öldürün’ diye bağırdı; polis izledi” başlıklı haber Konuyla ilgili bireylerin veya uzmanların görüşlerine yer veren haber niteliği taşımasından dolayı olumlu haberler kategorisinde yer aldı.
Haberin içeriğinde Ünlü Modacı Barbaros Şansal’ın İstanbul’da kan bağışı yapmak için gittiği stantta darp edilmesi üzerine yapmış olduğu açıklama yer aldı. Haberde verilen detaylara göre stant yakınında bulunan bir kişi önce sözel olarak Şansal’a hakaret ediyor sonrasında da fiziksel olarak saldırıyor. Bu saldırılar olurken de ne Kızılay görevlileri ne de polisin bu duruma müdahalesinin olmadığı belirtiliyor. Aynı zamanda Şansal’ın ağzından o gün yaşadıkları detaylı bir şekilde aktarılıyor. Haberin dikkat çeken diğer bir yanı da olayın aktarılış biçimi oldu. Ne yazık ki hala şiddet olaylarında rastladığımız aktarış biçimi olayı mağdurun perspektifinden aktarılmıyor oluşudur. Yenidüzen, bu haberinde mağdurun gözünden aktararak insan haklarına duyarlı haberciliğe örnek teşkil etmiştir.
“Kan vermek için uzattığı AB oturum kartının kabul edilmediğini belirten Şansal, orada bulunan bir kişinin kendisine “Bu kansızın kanını almayın… Bu Türklere hakaret etti.” Diyerek saldırdığını söyledi.”
3) 4 Ağustos 2019’da, Kıbrıs Gazetesi tarafından yayınlanan ve uzman sosyolog Nihal Salman tarafından kaleme alınmış “Toplum ve birey için ailenin önemi nedir?” başlıklı haber stereotipleştirici bir dil kullanması nedeniyle olumsuz haber sayılabilecek bir haberdir.
Haberin içeriğinde ailenin tanımına, ailenin çocuk gelişimindeki önemine ve toplumdaki önemine yer verilmiştir. Haberde stereotipleştirici diğer bir deyişle kalıp yargıları besleyen nitelikte olan nokta ailenin tanımı olmuştur. Haberde aile tanımı heteroseksit bir bakış açısıyla ve çeşitliliği kapsamayan bir şekilde yapılmış ve yazının geriye kalan kısmı da bu noktadan yola çıkılarak devam etmiştir. Umudumuz daha kapsayıcı aile tanımlarının yapılması ve toplumu daha geniş, çeşitliliği kucaklayan noktadan sorgulayan tanımlayan sosyolojik yazılar görmektir.
“Anne, baba ve çocuklardan oluşan en küçük insan topluluğuna aile adı verilir.”
“Ailede anne, baba ve çocukların görev ve sorumlulukları farklıdır. Bunları bilen ve uygulayan ailenin üyeleri mutlu insanlardır.”
İkinci Hafta (08-14.08.2019):
08 ve 14 Ağustos Haftası’nda hem Gazedda Kıbrıs’ta hem de Kıbrıs Gazetesi’nde eşcinsel penguenler gündeme alınırken, Yenidüzen de ise Kenya’da eşcinsel ilişkiyi yasağının kaldırılması dikkat çeken haberler arasında yer aldı.
1) 13 Ağustos’ta Kıbrıs Gazetesi’nde “Eşcinsel Penguenler Kuluçkaya Yattı” başlığıyla verilen haber, 14 Ağustos’ta Gazedda Kıbrıs tarafından da “Gay Penguenler Terk Edilmiş Bir Yumurtayı Evlat Edindi” başlığıyla yayınlandı. Her iki haber de, insan haklarına duyarlı ve saygılı niteliği taşımasından dolayı olumlu haberler kategorisinde yer aldı.
Her iki haberin de detaylarına bakıldığında, Berlin Hayvanat Bahçesi’ndeki erkek penguen çiftin terk edilmiş yumurtayı evlat edinmeleri yer almıştır. Terkedilmiş yumurtayı sahiplenerek ikisinin de yumurtayı sıcak tutmak için gayret gösterdiği belirtiliyor.
“İkisi de 10 yaşında olan kral penguenlere temmuzda, hayvanat bahçesinin tek dişi kral pengueninin yakın zaman önce ilgisini kaybederek terk ettiği yumurtası verildi.
Hayvan bakıcısı Norbert Zahmel’e göre müstakbel babaların içgüdüleri yumurta verilir verilmez kendini gösterdi.”
2) 13 Ağustos 2019’da Yenidüzen’de yer alan “Kenya’da “eşcinsel ilişkiyi yasaklayan” yasa iptal edildi” başlıklı haber, Konuyla ilgili bireylerin veya uzmanların görüşlerine yer veren haber niteliği taşımasından dolayı olumlu haberler başlığı altında yer aldı.
KAOS GL kaynaklı haberde, yasa değişiklik sürecine değinildi. Eşcinselliği önce Kenya Ulusal değerlerine aykırı olarak değerlendiren yüksek mahkeme daha sonrasında geri adım attı ve eşcinsel varoluşun yasaklanmasının insanlık haysiyetini zedeleyecek bir uygulama olacağına karar verdi. Haberin sonunda ise aktivistlerin ve ILGA’nın (Uluslararası Lezbiyen, Gey, Biseksüel, Trans ve İnterseks Derneği) görüşleri yer almıştır.
“Mahkeme heyeti eşcinsel varoluşun insan kimliğinin önemli bir özelliği olduğuna vurgu yaparak, yasaklama politikalarının insanlık haysiyetini zedeleyici uygulamalar olduğuna hükmetti”
“Aktivistler kararı memnuniyetle karşıladılar ve bunu Afrika kıtasındaki eşcinsel hakları için önemli bir adım olarak nitelendirdiler.”
Üçüncü Hafta (15-21.08.2019):
15 ve 21 Ağustos Haftası’nda hemen hemen birçok gazetenin gündeminde Yaşar Ersoy’un sahneye koymaya hazırlandığı, “Yangın Yerinde Kabare’’ adlı tiyatro oyununun K.T. Devlet Tiyatrosu komitesince ‘Sakıncalı’ bulunması yer aldı. Bir yandan bunun bir sansür olduğunu söyleyen diğer bir tarafta da bunun sansür olarak adlandırılamayacağını belirten bir çok açıklama yapıldı. Aynı hafta içinde, Tevfik Aytekin’in “Sansür vs Oto sansür” adlı köşe yazısı dikkat çekti. Dikkat çeken diğer bir haber ise, Kıbrıs Gazetesi’nin eki olan Ekran’da Murat Obenler’in “İskandinav mitolojisine feminist ve kuir bir bakış açısı” adlı Sinema yazısı oldu.
1) 16 Ağustos 2019’da Gazedda Kıbrıs’ta yer alan Tevfik Aytekin’in “Sansür vs Otosansür” adlı yazısı her ne kadar “ibne” “orospu” gibi aşağılayıcı kelimeler barındırsa da, insan haklarına duyarlı ve saygılı haber olarak olumlu haberler kategorisinde yer aldı.
Haberin olumlu haber olarak sayılmasının sebebi, bu kelimeleri LGBTİ+’ları aşağılamak için değil, aşağılayanları eleştirmek için kullanmasındandır. Haberin geneline baktığımız zaman kişilerin kendilerine uyguladıkları sansür ile toplumun kişilere uyguladığı sansür çeşitlerine değinilmekte. Okuru birçok yönden sorgulatan Aytekin, toplumda ötekileştirilenlere de değinmeyi unutmamıştır.
“Peki… Dul, ibne, lezbiyen, orospu, deli, komünist, hayalci, ütopik, fakir, serseri, pis, suçlu, bağımlı, görgüsüz, düşünceleri yüzünden vatan haini ilan edilerek toplumun dışına itilen, ötekileştirilen, hakaret edilen onlarca insan ne olacak?”
2) 17 Ağustos 2019’da Kıbrıs Gazetesi eki Ekran’da yer alan Murat Obenler’in “İskandinav mitolojisine feminist ve kuir bir bakış açısı” adlı Sinema yazısı insan haklarına duyarlı ve saygılı haber olarak olumlu haberler kategorisinde yer aldı.
Sinema yazısında Murat Obenler uyarlama olan Heathen adlı çizgi roman hakkında bilgi vermektedir ve Heathen’ın feminist ve kuir bir perspektifle uyarlandığına dikkat çekmektedir.
“İskandinav mitolojisine feminist ve kuir bir bakış açısı getirmesiyle beğeni kazanan çizgiroman serisinden uyarlanacak Heathen, bugüne kadar beyaz perdede izlediğimz Viking hikayelerinden oldukça farklı olacak gibi görünüyor”.
Dördüncü Hafta (22-28.08.2019):
22 ve 28 Ağustos Haftası’nda Gazedda Kıbrıs’ın gündeminde geçtiğimiz hafta da gündem de olan Yaşar Ersoy’un sahneye koymaya hazırlandığı, “Yangın Yerinde Kabare’’ adlı tiyatro oyununun K.T. Devlet Tiyatrosu komitesince ‘Sakıncalı’ bulunmasına yönelik eleştirel yazılar ve bu yazılarda LGBTİ+ haklarına da değinilmesi yer aldı. Ayrıca yine dikkat çeken bir başka haber ise Gündem Kıbrıs’ta yayınlanan “Uzayda İşlenen İlk Suç!” haberi oldu.
1) Gazedda Kıbrıs’ta 22 Ağustos 2019’da Halil Karapasaoğlu’nun “Devlet Tiyatroları; Yol, O Yolu Yürüyenlerindir” başlıklı eleştirel köşe yazısı insan haklarına duyarlı ve saygılı bir dil kullanmasından dolayı olumlu haberler başlığı altında yer aldı.
Halil Karapaşaoğlu köşe yazısında, düşünce ve ifade özgürlüğüne, yaşanabilir bir ülke için ne kadar önemli olduğuna ve bunun LGBTİ+ mücadelesiyle, tiyatro ve sanatla kesiştiği noktaları ifade etmiştir.
“Ekolojinin talan edilmesi, kadın hakları, queer hakları, emekçilerin hakları, hayvan, sağlık, eğitim, ulaşım, barınma gibi hakların ortadan kalkması ya da bu hakların, devlet nezdinde yok sayılması o ülkedeki düşünce ve ifade özgürlüğünün durumunu özetler…”
2) 24 Ağustos 2019’da Hasan Yıkıcı’nın “Devletten vazgeçmek: Politikada, sanatta ve hayatta” adlı eleştirel köşe yazısı insan haklarına duyarlı ve saygılı bir dil kullanmasından dolayı olumlu haberler başlığı altında yer aldı.
Hasan Yıkıcı ise, eleştirel yazısında özgürlüğe, barışa, toplum ve toplumdaki bireyin yerine değinirken aynı zamanda devletin toplumdaki kişileri nasıl ayrıştırdığına ve yaratılan ayrılıkların altını çizdi.
“Tokel’in bu sözlerinde çok net manipülatif cümleler de var. Fakat bu ifadeler, devletin tekçi, farklılıkları benimsemeyen, ırkçı, homofobik, özgürlük düşmanı ve otoriter yapısı ve sağ cenahın devlete yaklaşımı özetlemektedir.”
3) 25 Ağustos 2019’da Gündem Kıbrıs’ta yayınlanan “Uzayda işlenen ilk suç!” adlı haber stereotipleştirici ve kriminalize eden haber niteliği taşıdığından dolayı olumsuz haberler başlığı altında yer aldı.
Haberin detaylarında, bir çiftin boşanma sürecindeyken, eşlerden birinin diğerinin banka hesabına izinsiz girmesi ve bunun üzerine bunu gerçekleştiren tarafa soruşturma başlatılması yer alıyor. Haberde olumsuz olarak nitelendirilen nokta ise haberde çiftin lezbiyen bir çift olmasının altının çizilmesidir. Bu haberde heteroseksüelliği merkeze alan, heteroseksist bakış açısıyla yazılmış ayrımcı bir dil kullanımı mevcuttur. Diğer taraftan konuyla veya mahkemeye taşınan davranışla kişinin cinsel yönelimi arasında bir bağlantı bulunmamasına rağmen bu şekilde ifade edilmesi eşcinsel çiftlere yönelik kalıp yargılar oluşmasına ve kriminalize edilmesine sebebiyet verebilmektedir.
“McClain, yanlış bir şey yapmadığı konusunda ısrarını korusa da NASA, Worden’ın Federal Ticaret Komisyonu’na şikâyeti sonrası inceleme başlattı. McClain, Hava Kuvvetleri’nde subay olan Worden ile 2014’te evlendi. Lezbiyen çiftin boşanma davasının gelecek ay sonuçlanması bekleniyor.”
Beşinci Hafta (29 ve 30.08.2019):
Ayın son günlerini kapsayan haftada ise Avcıların yaptıkları eylem karşılığında yapmış olduğum çağrı Gazedda Kıbrıs’ta ve Kıbrıs Postası’nda “Kuir Kıbrıs Derneği’nden kesişimsel mücadele için çağrı” olarak yer alırken Yenidüzen’de “Eşcinselliğin ‘tek bir geni’ yok adlı dikkat çekti.
1) 31 Ağustos 2019’da Yenidüzen’de yayınlanan “Eşcinselliğin ‘tek bir geni’ yok” adlı haber konuyla ilgili bireylerin veya uzmanların görüşlerine yer veren haber niteliği taşımasından dolayı olumlu haberler kategorisinde yer aldı.
Haberin detaylarında, ABD’li bilim insanlarının yaptıkları genetik araştırmalar sonucunda ve yaklaşık 500 bin civarı veri üzerinden yaptıkları değerlendirmede varsayıldığı gibi bir genetik geninin olmadığını genetik varyasyonların eşcinsellikte önemli etkisi olduğu gibi birçok bilimsel bilgi yer almakta. Haberin sonunda ise bu tarz bilgilere bakılarak bireylerin davranışlarını tespit edemeyeceğimizin de altı çizildi.
“…genetik unsurlar, eşcinsel olanlarda yüzde 8 ila 25 oranında rol oynuyor ve sanılanın aksine eşcinsellik geni diye bir şey yok.”
“… Bir kişinin eşcinsel ilişki yaşayıp yaşamayacağını belirlemek için geliştirilecek gen testi de sonuç vermez.”